Category: Esperanto

Mi tre ŝatas Esperanto kiel ideon, kaj la ĝia formo kiel lingvo ĝenerale plaĉas, sed estas malmultaj vortoj, kiuj tute ne plaĉas al mi, kaj kiuj povas esti tre malagrable al la oreloj. La kialo por tio estas decidoj, kiuj faritis konsciante aŭ ne, kiam la vortoj enesperantiĝis.

Unu de ĉi tiaj problemaj vortoj estas “hajko”. En la japana ĉi tiu vorto estis “haiku”, kaj tial estus tre logika al mi, se la Esperanta versio estus “hajkuo”. Ni havas jam ekzemple “heroo” kaj “firmao” kial ne “hajkuo”? La du vokaloj unu apud la alia ne ŝajnas esti problema en aliaj vortoj.

Al mi ankaŭ mankas la malsameco inter “vi” por unu persono kaj “vi” por multaj personoj. Mi konas la historio de tio vorto, kaj la kialo por la nuna situacio (Zamenhof volis, ke ĉiuj uzus la pluralon kiel formala formo kun ĉiuj), sed en la dudek unua jarcento ĝi ne plu taŭgas. Laŭ mi ni devas aŭ revivigi la vorton “ci” kiel singularo, aŭ krei novan pluralan formon. Ĉar “vi” estas jam akceptita kiel singulara formo de la dua persona, mi iomete kredas, ke la dua elekto povas esti pli facila. Unu ebla plurala formo povas esti “ivi”, laŭ la formo de “ili”.

Ŝajnas, ke nur malmulte da homoj povas egaligi la premon en iliaj oreloj sen uzi la metodo, laŭ kio oni prenas la nason inter du fingrojn, premas ĝin ferma, kaj en spiras aŭ elspiras. Dum mia tuta vivo mi povas fari tion sen iu speciala pensado aŭ klopodo — ĝi estas iomete kiel fermi aŭ malfermi la okulojn — kaj tial mi surpriziĝis aŭdi, ke ĉi tiu ebleco estas malordinara. Eble ĉi tio estas ekspliko por tio, ke instruistoj de naĝado instruis ĉi tiun strategion tiom da tempoj — mi neniam bezonis ĝin.

Ĉi tio ne estas la unua fojo, kiam mi aŭdis pri situacio, en kio unu homo lernis, ke ri havis eblecon aŭ maleblecon, kio malsimilis al tioj de preskaŭ ĉiuj aliaj homoj. Ĝi estas iomete speciala, ĉar ĉi tio apartenas direkte al mi mem, sed la fenomeno estas la sama. Ŝajnas tial, ke homoj ne ĉiam bone komunikas pri ĉio, kion ili faras ili povas fari (speciale en iliaj propraj kapoj aŭ korpoj), kaj ĉiam supozas, ke ĉiuj aliaj homoj funkcias same kiel ili. Mi estas aŭdinta, ke ĉi tio povas esti problemo en la esplorado de sinestezio, sed mi ne scias sufiĉe multan pri tiu fako por fari komentojn ĉi tie.

Hodiaŭ mi skribos ion en Esperanto. En mia urbo estas renkontiĝo de Esperanto en ĉia merkredo, kaj parte tial mi kredas, ke estas bona ideo skribi miajn Esperantajn skribaĵojn en merkredo. Mi faris ĉi tiun decidon ankaŭ, ĉar laŭ mia sinestesio merkredo estas flava, kaj la nomo de Esperanto estas ankaŭ flava (pri la lingvo mem mi ne certas, sed ĝi havas iun maldunklan, malfortan koloron, kaj flava estas maldunkla, malforta koloro).

Ĉe la renkontiĝo ni parolis iomete pri la historio de la lando, en kio ni vivas, kaj ankaŭ pri Hungario kaj la geografio de Budapest. En ĉi tia grupo estas ĉiam iom da krokodilado, kio ne estas problemo por me (mi kredas, ke krokodilado vere evitatas nur ĉe iuj grandaj eventoj kaj inter iuj homoj, kiuj tre malŝatas ĝin), sed mi timas iomete, ke iam al ni alvenos homo, kio ne parolas la krokodilan.

Ekster la renkontiĝoj mia alia ĉiutaga kontakto kun Esperanto venas de la libro La Danĝera Lingvo, kion mi nun provas legi. Ĝia prozo iam estas iomete seka, sed la temo de la libro — la persekutado de esperantistoj sub la naziaj kaj sovetaj reĝistaroj — interesigas min kaj sentas grave en la nuna politika klimo.